| Polacy na Węgrzech |
Strona 4 z 5 W 1928 r. oddano do użytku Dom Polski, działający przy polskim kościele. Wybudowano go z dobrowolnych składek Polonii, i to nie tylko węgierskiej, ale i amerykańskiej, wśród której kwestował ks. Danek. Dom Polski był placówką socjalną, w której opiekowano się osobami starymi i samotnymi. W 1950 roku, na mocy specjalnej ustawy komunistyczne władze węgierskie przejęły nieruchomość i cały polonijny majątek. W okresie międzywojennym powstawały nowe organizacje i stowarzyszenia o różnym charakterze: społecznym, kulturalnym, robotniczym i religijnym. Można tu wymienić m.in. Stowarzyszenie Polaków na Węgrzech, Związek Robotników Polskich, Sekcję Młodzieżową Stowarzyszenia Polaków na Węgrzech, Koło Pań Polskich, Katolicki Związek Młodzieży Żeńskiej czy Harcerstwo Polskie. Według spisu ludności w 1930 roku na Węgrzech mieszkało ponad 5 tysięcy Polaków. Z tym, że ich dzieci, które urodziły się na ziemi węgierskiej, zostały zaliczone już do obywateli węgierskich. Aż 80% Polaków mieszkało w Budapeszcie, w dzielnicach Kőbánya, Óbuda i Rákosszentmihály. Inne skupiska Polaków to Tatabánya, Rudabánya, Ózd, Salgótarján, Diósgyőr, Baja, Nyíregyháza. Po wybuchu II wojny światowej z Polski na Węgry przybyło ok. 140 tysięcy uchodźców cywilnych i wojskowych. Opiekę nad nimi objęło wiele węgierskich organizacji społecznych, z których jesienią 1939 roku najważniejszą rolę odegrał Węgiersko-Polski Komitet Opieki nad Uchodźcami z hrabinami Józsefné Károlyi i Erzsébet Szapáry. Spośród najbardziej pomagających Polakom należy wymienić Węgierskie Towarzystwo im. Adama Mickiewicza, Związek Legionistów oraz Krajowe Węgiersko-Polskie Koło Harcerskie i Węgiersko-Polski Związek Studentów. Władze węgierskie bezpośrednią opiekę nad uchodźcami cywilnymi powierzyły IX Wydziałowi Opieki Społecznej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i osobiście dr Józsefowi Antallowi, który utworzył Biuro ds. Uchodźców. Uchodźcami wojskowymi zaś zajął się specjalnie utworzony w Ministerstwie Honwedów XXI Departament z jego szefem płk Zoltánem Baló. |
|||||||